مدیریت منابع انسانی در حین کار
در یک پروژه عمرانی همواره کوشش می‌شود تا با توجه به زمان، هزینه و کیفیت مطلوب مورد نظر ساختار مناسبی برای یک پروژه انتخاب شود. یکی از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار در یک پروژه منابع انسانی و نیروی کار است. نیروی انسانی مناسب علاوه بر افزایش کیفیت کار سبب تأثیر بر زمان و هزینه انجام پروژه می‌شود.
نیروی انسانی و کارکنانی که کارشان نقشی کلیدی در کیفیت کار دارد باید دارای تحصیلات، تجربه و دانش کافی، سلامت جسمی و روحی و تعهد و انگیزه باشند. هم‌چنین لازم است تا با مقررات آشنا بوده و در راستای اهداف مجموعه تلاش کنند. امروزه بر همگان واضح است که افراد و نیروی کار سهم زیادی در موفقیت و یا شکست یک پروژه دارند. مدیریت درست منابع انسانی سبب ایجاد مزيت رقابتی و چابكی سازمانی می‌شود.
در ابتدا ساخت‌وساز یک دانش عمومی برای افراد بود؛ اما با گسترش جمعیت، تنوع مصالح و نیاز بیشتر به ایمنی، استادکارانی به وجود آمدند که به طور تخصصی کار ساخت را از آغاز تا پایان انجام می‌دادند. امروزه نیز با رشد فناوری و استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات تخصصی و متنوع، تخصص‌های متنوعی ایجاد شده است و هر فرد کار مشخصی را انجام می‌دهد. این مسئله نیازمند مدیریت منابع انسانی است. مدیریت منابع انسانی یا پرسنلی بسیار مهم بوده و در دنیای امروز جایگاه ویژه‌ای دارد.
مدیریت منابع انسانی در ساخت و ساز
پروژه‌ها و کارهای عمرانی از نوع موقتی هستند و بسیاری از نیروهای کار تنها تا زمان پایان پروژه حضور دارند اما همچنان توجه به منابع انسانی مهم بوده و بر کیفیت و دوام پروژه مؤثر است. در پروژه‌های عمرانی، پایین بودن قیمت منابع انسانی نسبت به منابع دیگر مانند تجهیزات، مصالح و ماشین‌آلات سبب شده است تا توجه کمتری به نیروی کار شده و مدیریت منابع انسانی در جایگاه مناسبی قرار نگیرد. منابع انسانی دارایی‌های یک پروژه هستند و این مسئله سبب رقابت در بین شرکت‌های متفاوت است.
مدیریت منابع انسانی تابعی در سازمان است که عملکرد کارکنان را در خدمت‌رسانی به اهداف استراتژیک کارفرما، به حد اعلاء می‌رساند. یک استاندارد مهم و معتبر در زمینه مدیریت پروژه PMBOK است. در این استاندارد به بررسی عامل منابع انسانی پرداخته شده است و بسیاری از نقش‌های مدیر منابع انسانی و مدیر پروژه به هم نزدیک هستند.
نگاه به کارگران و نیروی کار باید از یک ابزار فراتر رود و بر پرورش خلاقیت، افزایش انگیزه و آموزش پیوسته آن‌ها تأکید شود. آموزش نیروی انسانی، بررسی عوامل مؤثر در افزایش انگیزه افراد و استفاده از قوه‌ی خلاقیت افراد در بالا بردن بهره‌وری بسیار مهم هستند:
آموزش افراد: ابتدا افراد باید بر اساس استعداد و توانایی‌هایشان گزینش شده سپس با آموزش مناسب در راستای افزایش قابلیت‌ها و توانایی‌های افراد تلاش می‌شود. بخش صنعت ساختمان در يكی از محیط‌های پیچیده قرار دارد و کار ساختمانی به صورت قراردادی و در مدت زمان کوتاه انجام می‌گیرد.
در نتیجه شرکت‌های ساختمانی با مشكلاتی در آموزش کارگران مواجه هستند. می‌توان برای آموزش کارگران ساختمانی از آموزش حین کار و آموزش خارج از محیط بهره برد. هم‌چنین، برای کارگران ساختمانی می‌توان گواهی‌نامه صلاحیت فنی صادر کرد که اعتباری برای کارگر و اطمینانی برای مدير پروژه است. یکی از مشکلات صنعت ساختمان بحث ایمنی است.
عدم رعایت ایمنی توسط افراد که به دلیل ناآگاهی و سهل‌انگاری است موجب خسارات بسیاری می‌شود. آموزش صحیح و مناسب برای افراد سبب جلوگیری از این حوادث نیز می‌شود. در واقع، ضریب اطمینان کاری متناسب با توانمندسازی نیروی انسانی زیاد می‌شود.
ایجاد انگیزه در افراد: ایجاد انگیزه برای نیروی کار سبب نتایج مثبت بسیاری می‌شود. ایجاد انگیزه سبب افزایش کیفیت ساخت، افزایش عمر مفید سازه، کاهش هزینه‌ها، مسئولیت‌پذیری کارگران و جلوگیری از دوباره‌کاری می‌شود. طبق تعریف PMBOK انگیزه به معنای تقویت افراد برای رسیدن به سطح عملکردی بالاتر است.
در صورتی که نیازهای اساسی و اولیه تأمین شود، نیروی کار می‌تواند بر کار خود توجه بیشتری کرده و با انگیزه بهتری کار کند. برخی رفتارها در محیط کار مخرب هستند. برای مثال بدرفتاری سرپرست یک کارگاه با کارگران سبب درگیری‌های فیزیکی و لفظی و ناراحتی افراد می‌شود. پایین بودن سطح دستمزد افراد و عدم دریافت به موقع حقوق سبب اعتراض نیروی کار می‌شود.
هم‌چنین اخراج بی دلیل و غیرمنطقی نیروی کار سبب تشویش در محیط کار و پایین آمدن عملکرد نیروی انسانی می‌شود. فراهم کردن امکانات رفاهی به ویژه برای کارگران و نیروی کار پروژه‌های ساختمانی که در شرایط سخت آب و هوایی و کمبود امکانات کار می‌کنند بسیار مؤثر است. این امر سبب افزایش انگیزه شده و کیفیت کار افزایش می‌یابد.
توجه به نیازهای افراد بسیار مهم است. باید توجه شود که عملکرد ضعیف افراد در یک بخش مانعی برای بخش‌های دیگر است و در عین حال پیشرفت و بهبود یک فرد سبب ارتقای فرآیندهای خود و دیگران در مجموعه می‌شود.
در این موضوع دو مفهوم مدیریت منابع انسانی و مدیریت استراتژیک مطرح است. مدیر منابع انسانی وظایف متعددی دارد. به طور کلی، مدیریت منابع انسانی شامل موارد زیر است:
- برنامه‌ریزی برای تأمین نیروی انسانی در کار عمرانی و صنعت ساخت‌وساز
- جذب نیروی کار برای کار عمرانی
- نظارت و کنترل بر استخدام و امور حقوق افراد
- تحلیل و بررسی مشاغل و ویژگی‌های مورد نیاز آن‌ها
- هدایت و مدیریت نیروی انسانی
- انتخاب و استخدام نیروی کار مناسب
مدیریت استراتژیک منابع انسانی در طولانی مدت سبب بهبود عملکرد پروژه می‌شود و در جایی که اهداف کوتاه‌مدت مهم باشند قابل اجرا و تأثیرگذاری نیست. مدیریت استراتژیک بر نحوه‌ی کار کردن افراد، ایجاد انگیزه و اجرای نیازهای استراتژیک نظارت داشته و تأثیر دارد.
سرعت واکنش و انعطاف‌پذیری یک مجموعه به اتفاقات خارجی و داخلی را چابکی سازمان می‌گویند. در واقع، چابکی توانایی تغییر کارها، استفاده درست از فرصت‌های پیش بینی نشده و نامعلوم و پاسخ به رقابت‌های پیش‌بینی نشده است.
پیشرفت هر چه بیشتر یک پروژه عمرانی وابسته به کاربرد صحیح منابع انسانی و شیوه مدیریت آن است. در بخش تجزیه و تحلیل شغل که در منابع انسانی انجام می‌شود، طی مراحل مختلفی ماهیت هر شغل و ویژگی‌های آن تعیین می‌شود. در مرحله اول کارگاه عمرانی بررسی شده و تطبیق بین مشاغل فعلی و اهداف کلی کار بررسی می‌شود.
سپس از سرپرستان و متخصصان بخش‌های مختلف نظرسنجی شده و اطلاعات جمع‌آوری می‌شود. نهایتاً شغل مورد نظر طراحی شده و وظایف و مسئولیت‌ها برای حداکثر بازدهی تعریف می‌شوند. در صنعت ساخت‌وساز و در کارگاه نیروی کار زیاد و متنوعی در حال کار است. همین مسئله موضوع مدیریت منابع انسانی را در صنعت ساخت‌وساز دشوار می‌کند.
در یک کارگاه عمرانی برای یافتن کمبودها و نیازها می‌توان از روش انتقادات و پیشنهادات و نظرسنجی استفاده کرد. هم‌چنین می‌توان در مواردی فردی را به صورت پاره‌وقت استخدام کرده تا کارگاه را بررسی کند. به این ترتیب نیازها و کمبودها عیان خواهند شد. سپس با همفکری افراد متخصص در راستای برطرف کردن کمبودها تلاش شود.
ارائه یک مدل جهت توانمند سازی در صنعت ساخت و ساز
این مدل شامل سه فاز است.
فاز آماده‌سازی: به طور کلی،سیستم ساخت‌وساز یک سیستم بازرس گرا است و در جایی که کارکنان بیشترین نقش را در زنجیره تولید دارند، اصولاً حداقل استانداردها وجود دارد و تنها زمانی خود را اصلاح می‌کنند (مثلاً سرکارگر، سرپرست کارگاه، کارکنان اداری، نمایند کارگران و غیره) که وجود یک بازرس در کار باشد. ابتدا یک مجموعه و شرکت از نظر توانایی پذیرفتن موضوع توانمندسازی به همراه کلیه دستورالعمل‌ها و منابع لازم برای این توسعه بررسی می‌شوند. فاز آماده‌سازی در واقع یک سیستم جدید طراحی می‌کند.
فاز پیاده‌سازی: فاز پیاده‌سازی دارای دو مرحله است. آموزش و پی گیری آموزش مداوم کارکنان.
فاز تثبیت: در این مرحله تمامی افراد یک سازمان باید در راستای بهبود سیستم جدید عمل کنند. این موضوع شامل مدیریت و تیم می‌شود. لازم است کارکنان همواره مشکلات را تعیین و آن‌ها را حل کنند. آن‌ها باید پیوسته در حال آموختن باشند و مدیریت باید بهترین عملکرد را پاداش دهد. در این فاز توانمندسازی در سازمان عادی می‌شود.
جمع‌بندی
در دنیای امروزی سازمان‌ها و شرکت‌ها نمی‌توانند با روش‌های قدیمی گذشته مشکلات را حل کنند و نیازمند روش‌ها و نگرش‌های جدید هستند. بازار کار امروز بسیار رقابتی است و لازمه‌ی ماندن در این رقابت حفظ کیفیت کار است. لازمه‌ی حفظ کیفیت کار، ارتقای دانش نیروی کار و منابع انسانی با دانش روز و حفظ انگیزه برای پیشرفت و کار در آن‌ها است.
عدم توجه به این موضوعات سبب حذف شدن از چرخه رقابت می‌شود. توجه به بحث مدیریت منابع انسانی در صنعت ساخت‌وساز بسیار مهم بوده و توجه به این موضوع سبب افزایش کیفیت و دوام کار خواهد شد. افزایش راندمان نیروی انسانی هدف بسیار مهمی در کلیه کارها و به طور ویژه پروژه‌های عمرانی است. نباید فراموش شود که منابع انسانی بر تکنولوژی و هزینه برتری دارد.
صنعت ساخت‌وساز به صورت پروژه محور است و مدیریت منابع انسانی در کارهای پروژه محور چالش برانگیزتر است. برخی از این چالش‌ها به ماهیت موقتی کار برمی‌گردند چرا که همان طور که با اتمام کار نیروی انسانی پراکنده می‌شود، هم‌زمان امکان ایجاد ترکیبی جدید برای کار بعدی نیز وجود دارد.
موانع زیادی بر سر راه توانمندسازی نیروها در پروژه‌های عمرانی وجود دارد. این عوامل شامل عدم حس خودباوری و تعلق خاطر نسبت به محل کار در افراد در مجموعه‌هایی با سیستم‌های مدیریتی نادرست، سیستم پاداش نامناسب و سیستم ارتباطی ضعیف است. محیط کار باید پویا و توانمند باشد؛ محیط کار توانمند جایی است که در آن کارکنان نیروی محرکه اصلی هستند.
مطالب مرتبط:
دیدگاهتان را بنویسید