نظارت بر پروژه های ساختمانی همراه با نکات اجرایی
در پروسه اجرای پروژه های ساختمانی، افراد مختلفی مانند کارفرما، مهندسین، پیمانکاران و مهندس ناظر دخیل هستند تا با همکاری یکدیگر، پروژه را مطابق با الزامات تعریف شده، تکمیل کنند. برای تحقق این امر، باید بر روی پروژه های ساختمانی نظارت شود. در این مطلب قرار است به بررسی عملکرد نظارت بر پروژه های ساختمانی، منظور از آن در ساختمان سازی چیست، مهندس ناظر چه نقشی درنظارت روی پروژه ساختمانی دارد و هنگام نظارت بر پروژه های ساختمانی باید چه نکاتی را درنظر بگیریم.
مفهوم نظارت بر پروژه های ساختمانی چیست؟
نظارت بر پروژه های ساختمانی شامل مجموعه اقداماتی است که مهندس ناظر انجام میدهد تا پروژه مطابق با نقشه‌ها، مقررات ملی، مشخصات درج شده در پروانه‌ی ساخت و سایر الزامات تعیین شده تکمیل شود.
اهمیت نظارت بر پروژه های ساختمانی این است که باعث می‌شود پروژه مطابق با بودجه، زمانبندی و کیفیت مورد انتظار به اتمام برسد.
حضور مستمر و فعال مهندس ناظر در پروژه علاوه بر این که به پیشرفت پروژه مطابق با مقررات و استانداردها کمک می‌کند، باعث می‌شود مشکلات پروژه به سرعت تشخیص داده شوند و کارفرما نیز در جریان آن قرار بگیرد. در ادامه به نقش مهندس ناظر در پروژه های ساختمانی و وظایف او می‌پردازیم.
مهندس ناظر ساختمان کیست و چه نقشی در نظارت بر پروژه ساختمانی دارد؟
مهندس ناظر، شخصی دارای دانش تخصصی در عمران و ساخت وساز است که به عنوان سرپرست کارگاه یا مهندس مقیم کارگاه تعیین می‌گردد تا بر فعالیت‌های ساختمانی نظارت کند. همانطور که از نام مهندس ناظر مشخص است، وظیفه‌ی نظارت و کنترل بر جنبه‌های مختلف فعالیت‌های ساختمانی بر عهده‌ی اوست.
مسئولیت مهندس ناظر در نظارت بر پروژه‌های ساختمانی این است که مشخصات ساختمان را با مشخصات درج شده در پروانه و جزئیات فنی نقشه‌ها مطابقت دهد و در پایان کار، آن را گواهی نماید.
مهندس ناظر ساختمان معمولا به دلایل زیر در پروژه حضور دارد:
- مجری فاقد تخصص کافی برای نظارت بر پیمانکاران است و نیاز است تا از تجربیات مهندس ناظر استفاده شود؛
- کارفرما به پیمانکار اعتماد لازم را ندارد و با حضور مهندس ناظر، از صحت اجرا و بهینه شدن هزینه‌ها اطمینان
- حاصل می‌کند؛
- مواردی از قبیل صورت وضعیت‌ها، عملکرد پیمانکار و موارد اجرایی را بررسی کند.
در یک پروژه ساختمانی، ناظران مختلفی شامل ناظر عمران، معماری، برق و مکانیک در حال فعالیت هستند که هرگاه هر مرحله از پروژه تکمیل شد، باید گزارشاتی را به مرجع صدور پروانه تحویل دهند. هر ناظر باید یک گزارش پایان کار از
مراحل مختلف پروژه را تهیه و به نهادهای مربوطه ارائه دهند. مراحل اصلی اجرای پروژه شامل موارد زیر هستند:
- گودبرداری
- اجرای پی
- اجرای اسکلت
- سفتکاری
- نازک کاری
- پایان کار
برای اینکه این ناظران با یکدیگر هماهنگ شوند، از بین ناظرهای عمران و معماری، یک نفر به عنوان ناظر هماهنگ کننده انتخاب می‌شود. او وظیفه دارد که اگر تخلفی را مشاهده کرد یا سایر ناظران به او اطلاع دادند، آن را به مرجع صدور پروانه گزارش کند.
مهندس ناظر ساختمان باید به چه مهارت‌هایی مجهز باشد؟
یک مهندس ناظر ساختمان برای نظارت بر پروژه‌های ساختمانی با چالش های گوناگونی مواجه می‌شود و تنها با داشتن دانش و توانایی های خاص می‌تواند این چالش ها را حل کند. مهندس ناظر برای نظارت بر پروژه های ساختمانی علاوه بر دانش فنی در معماری و ساختمان، باید به مهارت های زیر مجهز باشد:
۱ . نقشه خوانی
برای اجرای ساختمان به 4 نوع نقشه نیاز داریم:
- سازه
- معماری
- تأسیسات برقی
- تأسیسات مکانیکی
یکی از اهداف اصلی در نظارت بر پروژه های ساختمانی، اجرای پروژه مطابق با استانداردها و جزئیات فنی در نقشه است. البته تسلط بر نقشه های سازه و معماری برای مهندسین عمران و معماری اهمیت بیشتری دارد. مهندس ناظر ساختمان باید توانایی تحلیل این نقشه ها را داشته باشد تا بتواند مغایرت های اجرایی با آنچه در نقشه آورده شده است را تشخیص دهد. برخی از رایجترین مغایرت ها که باید در نظارت بر پروژه های ساختمانی تشخیص داده شوند شامل موارد زیر هستند:
- تغییر مشخصات فنی در اسکلت، پی و سازه نگهبان
- حذف درز انقطاع
- تغییر کاربری در فضاها از قبیل فضاهای سرایداری، مشاعات و غیره
- کاهش مساحت مشاعات و اختصاص آن به سایر فضاها
- افزایش یا کاهش مساحت زیربنای ساختمان
- تغییر مشخصات فنی در تأسیسات
- احداث طبقات اضافی
- اجرا نشدن وال پست
۲ . آشنایی با گزارش نویسی
یکی از وظایف مهندس ناظر ساختمان در نظارت بر پروژه های ساختمانی، ارسال گزارشات برای شهرداری است. مهندس ناظر باید بر نوشتن گزارشات و متون حقوقی نیز تسلط داشته باشد که یکی از مهمترین آنها، گزارشات نظارت ساختمان است.
اگر مهندس ناظر نتواند گزارشات مناسبی ارائه دهد، ممکن است هنگام وقوع تخلف یا حوادث با مشکلاتی جدی مواجه شود. همچنین او باید با نهادها و مراجع صنعت ساختمان مانند شهرداری، نظام مهندسی و … نیز آشنا باشد.
۳ . آشنایی با قانون کار
بسیاری از تخلفاتی که در پروژه های ساختمانی روی میدهد، مربوط به کارگران غیر مجاز و پیمانکاران است. یک مهندس ناظر ساختمان برای نظارت بر پروژه های ساختمانی باید با قانون کار نیز آشنا باشد.
۴ . آشنایی با اقلیم و مواد و مصالح هر منطقه
به دلیل تنوع خاک در مناطق مختلف، مهندس ناظر ساختمان باید با خاک آن مناطق نیز آشنا باشد. این موضوع به خصوص در مرحله‌ی گودبرداری و پایدارسازی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. از آنجایی که جنس خاک در پروژه‌های مختلف یکسان نیست، برای نظارت بر پروژه‌های ساختمانی، لازم است که مهندس ناظر بتواند تصمیمات صحیحی در خصوص پایدارسازی گود اتخاذ کند و ارزیابی صحیحی از وضعیت خاک و گود داشته‌باشد.
شرح وظایف مهندس ناظر هماهنگ کننده
شرح وظایف یک مهندس‌ناظر ساختمان برای نظارت بر پروژه‌های ساختمانی شامل موارد زیر است:
۱ . اطلاع از برنامه‌ی اجرای ساختمان و مستند سازی آن.
۲ . نظارت بر مجری ذی صلاح برای اجرای صحیح و اصولی پروژه.
۳ . اطمینان از حضور رئیس کارگاه و مسئول ایمنی در پروژه.
4 . اطمینان از موجود بودن نقشه‌های مصوب و پروانه ساختمان در پروژه.
۵ . مقایسه‌ی نقشه‌ها و محل زمین و انتقال مغایرت‌ها به نهادهای مربوطه.
۶ . کنترل مطابق بودن بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) با قوانین و ضوابط.
۷ . نظارت بر تأمین ماشین آلات و نیروی انسانی و هچنین برآورد نیاز پروژه به این منابع.
۸ . اعلام تاریخ های مقرر برای اجرای فعالیت‌ها و گزارش به کارفرما و سایر ناظران.
۹ . دریافت گزارشات کتبی هریک از ناظران.
۱۰ . تنظیم گزارش‌های مرحله‌ا‌ی و ارسال آنها به نهادهای مربوطه.
نکاتی برای بهبود نظارت بر پروژه ساختمانی
- گفتوگو با پیمانکاران و مکتوب کردن تعهدات آنها در جدول‌های زمانی
- تهیه‌ی لیستی از هزینه‌ها و مواد و مصالح مصرف‌شده توسط هر پیمانکار
- برگزاری جلسات هفتگی برای آموزش کارگران
- همکاری و ارتباط مستمر با تیم اجرایی
جمع‌بندی
برای اجرای اصولی هر پروژه و مطابقت آن با نقشه‌ها، استانداردها و قوانین و ضوابط، به یک مهندس ناظر ساختمان نیاز است تا بتواند وظیفه‌ی نظارت بر پروژه‌های ساختمانی را بر عهده بگیرد و گزارشات و تخلفات را به نهادهای مربوط مانند شهرداری ارائه دهد. در این مطلب به نظارت بر پروژه‌های ساختمانی و اهمیت آن در پروژه‌ها پرداختیم و همچنین وظایف مهندس ناظر در نظارت بر پروژه ساختمانی را بررسی کردیم.
دیدگاهتان را بنویسید