بهداشت، ایمنی و محیط‌ زیست (HSE) در محیط کار

حوادث ناشی از فعالیت های ساختمانی پیامد های زیان باری به همراه دارد هر چند که به طور کامل امکان از بین بردن آن ها وجود ندارد، اما با تدابیر ایمنی مناسب تا حد زیادی قابل پیشگیری بوده و می توان میزان و شدت آن را کاهش داد. برای افزایش ایمنی و کاهش تعداد حوادث و هزینه های ناشی از آن ها باید به توجه بیشتری به فرهنگ ایمنی (HSE) داشت تا بتوان به صورت اصولی با این حوادث مقابله کرد.

مدیریت سلامت و ایمنی موضوعی است که برای همه سازمان ها و در تمامی صنایع مهم است؛ موضوع بهداشت و ایمنی به طور ویژه ای برای صنعت ساختمان حیاتی است. واقعیت این است که صنعت ساختمان آمار مصدومیت و مرگ و میر بالایی دارد و همین موضوع آن را به یکی از خطرناک ترین صنایع در سرتاسر جهان تبدیل می کند. واضح است که حق طبیعی تمام کارگران آن است که در یک محیط ایمن فعالیت کرده و در پایان روز در سلامت کامل به خانه برگردند. در همین راستا، هدف اصلی استاندارد سازی و ایمنی در محیط کار، پیشگیری از مرگ و میر و صدمات ناشی از کار و ایمن سازی کارگران است.

هزینه های مستقیم و غیرمستقیمی که در اثر تلفات در زمان ساخت صورت می گیرد بسیار زیاد است. در صورت رعایت نکردن ایمنی، کارگران دچار آسیب بسیاری می شوند و ممکن است حتی در یک حادثه جان خود را از دست داده و یا با نقص عضو، کار خود را از دست بدهند و دیگر امکان کار کردن و هیچ فعالیتی نداشته باشند.

عوامل آسیب زا در محیط کار

در ابتدا باید عوامل آسیب زا در محیط کار را به خوبی شناخت تا بتوان آن ها را به طور صحیح کنترل کرد. این عوامل به صورت زیر دسته بندی می شوند:

1. عوامل فیزیکی
2. عوامل شیمیایی
3. عوامل بیولوژیکی
4. عوامل سایکولوژیکی
5. عوامل ارگونومیک

نرخ رخداد حوادث در یک مجموعه

نرخ حوادث نشان دهنده ی تعداد صدمات، بیماری ها و روزهاي کاري از دست رفته در حین کار است. این نرخ می تواند دید مناسبی به کارفرمایان بدهد. نرخ حوادث به صورت زیر محاسبه می شود:

اقدامات پیشگیرانه از وقوع حوادث

بهتر است تلاش شود تا از این حوادث جلوگیری کرد چرا که با پیشگیری میزان آسیب ها کاهش یافته و هدر رفت هزینه و انرژی نیز کمتر خواهد بود. مواردي مانند تحصیلات، آموزش مهـارت ها، مهندسی، استفاده از وسایل حفاظتی و اعمال و اجرای صحیح مقررات می تواند براي پیشگیري از حوادث به کار گرفته شود.

هدف HSE

هدف دانش HSE تأمین، نگهداری و ارتقا سلامت کارگران و نهایتاً حفظ ایمنی در کل جامعه است.

HSE چیست؟

سه اصل مهم در HSE شامل بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست است. سیستم اچ اس ای (HSE) مطابق با الزامات استانداردهای بین المللی OHSAS 18001 و ISO 14001 و با هدف انجام عملیات ایمن، حفاظت از سلامت کارکنان و همه افراد توسعه یافته است. وظیفه تمامی کارکنان است که در این راستا مسئولیت شخصی خود را انجام داده و در جلوگیری از آسیب رسیدن به خود و دیگران همکاری کنند.

تاریخچه HSE

از سال 1885 دو مقوله بهداشت و ایمنی در کنار هم عنوان شده اند و هر جا که صحبت از ایمنی باشد، بحث بهداشت و محیط هم مطرح است. با انقلاب صنعتی در انگلیس و گسترش سریع آن به سایر نقاط اروپا، ماشین بخش مهمی از چرخه تولید شد و نیروی محرکه مکانیکی نیز وارد کار شد؛ به همین ترتیب با پیشرفت اکتشافات و اختراعات، به مرور ماشین آلات جای کارهای دستی را گرفتند. با توسعه صنعت قدرت و سرعت ایجاد شد و این قدرت و سرعت به ناچار خطرات و آسیب های کار را نیز افزایش داد؛ در نتیجه، مسائل ایمنی در حین کار امری جدانشدنی از صنعت شد.

وظایف مهندس HSE

وظایف مهندس HSE آن است که با اولویت دانستن ایمنی در محیط‌ کار و با جلوگیری و کاهش آسیب ها و حوادث شغلی، دردها و رنج‌های حاصله را کاهش دهد و برای بهبود وضعیت کارگران تلاش کند. به طور کلی، وظایف یک مهندس HSE شامل موارد زیر است:

1. انجام بازرسی و نظارت فنی در محیط کار.
2. کنترل وسایل حفاظت فردی.
3. جلوگیری از وقوع خطرات و بیماری‌ها.
4. ارزیابی عوامل آسیب زا و خطرآفرین در محیط کار.
5. شناسایی و مستند سازی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ایمنی مربوط به فعالیت های کارگاهی و کنترل انطباق کار در کارگاه با مقررات و قوانین ایمنی.
6. شناسایی خطرات، آنالیز ریسک و تدوین برنامه‌های کنترل خطر در کارگاه.
7. وظایف مهندس HSE پیگیری کردن برنامه‌های مرتبط با امور اصلاحی و بهبود دادن شرایط ایمنی در کارگاه و نظارت بر اجرای صحیح آن‌ها.
8. تهیه یک برنامه عملیاتی برای بازرسی پیوسته از فرآیند انجام کار و شرایط کارگران کارگاه در زمینه ایمنی و مستند سازی نتایج و اطلاع رسانی آن به مدیریت.
9. ثبت آمار حوادث کار و ارسال گزارش آن به اداره کار و رفاه اجتماعی و آنالیز آمار حوادث برای جلوگیری کردن از وقوع موارد شبیه به آن.
10. همکاری در زمینه نیازسنجی، آموزش و سنجش اثربخشی آموزش‌های ایمنی کارگران کارگاه و همچنین انجام اقداماتی در زمینه فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی موضوعات مرتبط با ایمنی.
11. بررسی نیازها، نظارت بر خرید، آموزش، تحویل و استفاده کردن از وسایل حفاظت فردی و نیز بازدید و معاینه وسایل برای تعویض و تعمیر تجهیزات خراب در کارگاه.
12. وظایف مهندس HSE نظارت بر نظم مواد و مصالح اولیه و نحوه استقرار ماشین‌آلات و ابزارآلات کار به صورت ایمن انجام می‌دهد.
13. تهیه دستورالعمل‌های مرتبط با ایمنی و حفاظت فنی برای کلیه ی دستگاه‌ها و ابزارآلات و نظارت بر رعایت شدن این دستورالعمل‌ها.
14. شناسایی کارهای غیر ایمن برای تذکر دادن و یا تشویق کارگران و ارائه پیشنهاد‌های مناسب در این زمینه به کارفرمای کار.

سازمان های بین المللی مرتبط با بهداشت حرفه ای

سازمان های بین المللی مختلفی برای نظارت و کنترل ایمنی در محیط کار ایجاد شده اند که شامل موارد زیر هستند:

1. سازمان بین المللی کار (ILO)
2. سازمان بهداشت جهانی (WHO)
3. سازمان های بهداشت و ایمنی صنعتی (OSHA)
4. مرکز پژوهش های ملی بهداشت و ایمنی شغلی (NIOSH)
5. انجمن ملی حفاظت در برابر آتش سوزی(NFPA)

طرح اچ اس ای (HSE PLAN)

طرح اچ اس ای (HSE PLAN)، یک طرح سلامت، ایمنی و محیط زیست است که در پروژه های مختلف تعریف می شود. این طرح در برگیرنده کلیه ی کارهایی است که باید برای اجرای اچ اس ای (HSE) در یک پروژه صورت گیرد. با تنظیم این سند، حوادث و خطرات در حین کار به حداقل رسیده و ایمنی افراد در حین کار افزایش می یابد. بسیاری از کارفرمایان پیش از شروع یک پروژه، پیمانکار را ملزم به ارائه طرح HSE می کنند. برخی بخش های یک طرح HSE شامل موارد زیر است:

1. هدف
2. تعاریف
3. الزامات و استانداردها
4. روش های اجرای HSE در کار
5. شناسنامه پروژه
6. تعهد و پایبندی به HSE و اصول آن
7. هدف
8. تعاریف
9. الزامات و استانداردها
10. روش های اجرای HSE در کار
11. شناسنامه پروژه
12. تعهد و پایبندی به HSE و اصول آن

جمع بندی

هر پیمانکاری که داوطلب انجام یک پروژه خاص می شود، بر کل روند پروژه تأثیر می گذارد. از این رو لازم است تا پیمانکار هر پروژه به درستی انتخاب شده و فرهنگ سازمانی آن مجموعه پیمانکاری مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر بررسی صحیح سوابق کاری، وضعیت مالی پیمانکار نیز مهم است چرا که بحث جبران خسارات در مورد حوادث ساختمانی در میان است.

در مواردی کافرمایان به سمت پیمانکارانی می روند که با مبالغ کمتری کار را انجام می دهند اما جدا از تأثیرات این موضوع بر کیفیت کار، بحث ایمنی نیز مطرح است. ممکن است در نگاه اول این انتخاب صرفاً در جهت صرفه جویی در هزینه ها باشد اما بروز حوادث و نا ایمن بودن محیط کار سبب کند شدن کار می شود. هم چنین لازم است تا دوباره کاری های بسیاری انجام شود و هزینه های اضافی زیادی به کارفرما تحمیل شود.

تمامی این مسائل نشان دهنده اهمیت انتخاب صحیح و همه جانبه ی پیمانکار برای یک پروژه است. اچ اس ای (HSE) با کم کردن میزان درمان های تخصصی و شغلی به سود کارفرمایان کار می کند. مسئول HSE می تواند در صورت رعایت نشدن مسائل ایمنی و بهداشت شغلی فوراً فعالیت‌ پیمانکار را متوقف کند و اجازه ادامه کار ندهد.

مطالب مرتبط:

HSE STUDIES